Zatürre

Zatürre

• By Enes
• 18.01.2019
• 1379

Zatürre, bir veya her iki akciğerde hava keselerini iltihaplayan bir enfeksiyondur. Hava keseleri, balgam veya irin öksürmesine, ateş, titreme ve solunum zorluğu ile öksürüğe neden olarak sıvı veya irin (pürülan malzeme) ile doldurulabilir. Bakteriler, virüsler ve mantarlar dahil olmak üzere çeşitli organizma zatürreye neden olabilir.

Zatürre, hafif durumdan hayati tehlikeye doğru ciddiyetle değişebilir. Bebekler ve küçük çocuklar, 65 yaşından büyük insanlar ve sağlık sorunları veya zayıf bağışıklık sistemleri olan insanlar için en ciddi olanıdır.

Belirtiler

Zatürenin belirti ve semptomları, enfeksiyona neden olan mikrop tipi, yaşınız ve genel sağlık durumunuz gibi faktörlere bağlı olarak, hafif ila şiddetli arasında değişebilir. Hafif belirtiler ve semptomlar genellikle soğuk algınlığı veya grip belirtilerine benzer, ancak daha uzun sürer.

Zatürre belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:

• Nefes alırken veya öksürürken göğüs ağrısı
• Karışıklık veya zihinsel farkındalıktaki değişiklikler (65 yaş ve üstü yetişkinlerde)
• Balgam çıkaran öksürük
• Yorgunluk
• Ateş, terleme ve titreme
• Normal vücut sıcaklığından düşük (65 yaşın üzerindeki yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde)
• Mide bulantısı, kusma veya ishal
• Nefes darlığı

Yenidoğan ve bebeklerde enfeksiyon belirtisi görülmeyebilir. Veya kusabilir, ateşi ve öksürüğü olabilir, huzursuz veya yorgun görünür, halsiz veya nefes almakta ve yemek yemekte zorluk çekebilirler.

Ne zaman doktora görünmeli?

Nefes almada zorluk çekiyorsanız, göğüs ağrısı, 39 derece veya daha yüksek ateşli veya sürekli öksürük, özellikle de aksırırsanız doktorunuza danışın.

Bu yüksek risk grubundaki kişilerin doktora görünmeleri özellikle önemlidir:

• 65 yaşından büyük yetişkinler
• Belirti ve semptomlarla 2 yaşından küçük çocuklar
• Altta yatan bir sağlık sorunu veya zayıf bağışıklık sistemi olan kişiler
• Kemoterapi alan veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan kişiler

Bazı yaşlı yetişkinler ve kalp yetmezliği veya kronik akciğer problemleri olan kişiler için, zatürre hızla hayatı tehdit edici bir durum haline gelebilir.

Nedenler

Birçok mikrop zatürreye sebep olabilir. En yaygını soluduğumuz havadaki bakteri ve virüslerdir. Vücudunuz genellikle bu mikropların akciğerlerinizi enfekte etmesini önler. Fakat bazen bu mikroplar, sağlığınız genel olarak iyi olsa bile, bağışıklık sisteminizi düşürebilir.

Zatürre, buna neden olan mikrop türlerine ve enfeksiyon kaptığınız yere göre sınıflandırılır.

Toplum kökenli zatürre

Toplum kökenli zatürre en sık görülen zatürre türüdür. Hastane dışında veya diğer sağlık tesislerinde ortaya çıkar. Bunlara aşağıdakiler sebep olabilir:

• Bakteriler. Bakteriyel zatürrenin en sık nedeni Pnömokok (Latince adı : Streptococcus pneumoniae) 'tur. Bu tip zatürre kendi başına veya nezle veya gripten sonra ortaya çıkabilir. Lobar pnömonisi adı verilen bir durum olan akciğerin bir bölümünü (lobunu) etkileyebilir.
• Bakteri benzeri organizmalar. Mikoplazma pnömoniya (Mycoplasma pneumoniae) ayrıca zatürreye neden olabilir. Genellikle diğer zatürre türlerinden daha hafif semptomlar ortaya çıkarır. Yürüme, bu tip zatürre için verilen ve genellikle yatak istirahati için yeterince ciddi olmayan resmi olmayan bir isimdir.
• Mantarlar. Bu tip zatürre en çok kronik sağlık sorunları olan veya bağışıklık sistemi zayıflamış insanlarda ve organizmaların büyük dozlarda solunması olan insanlarda yaygındır. Sebep olan mantarlar toprakta veya kuş dışkısında bulunur ve coğrafi bölgelere bağlı olarak değişir.
• Virüsler. Soğuk algınlığına ve gribe neden olan bazı virüsler zatürre olabilir. Virüsler 5 yaşından küçük çocuklarda en sık görülen zatürre nedenidir. Viral zatürre (pnömoni) genellikle hafiftir. Ancak bazı durumlarda çok ciddi olabilir.

Hastane Kökenli Zatürre

Bazı insanlar başka hastalıkları için bir hastanede kalırken zatürreye yakalanırlar. Hastane kaynaklı zatürre ciddi olabilir çünkü buna neden olan bakteriler antibiyotiklere karşı daha dirençli olabilir ve bunu alan insanlar zaten hastadır. Genellikle yoğun bakım ünitelerinde kullanılan solunum makinelerinde (vantilatör) olanlar için bu tip zatürre riski daha yüksektir.

Sağlık Hizmeti Kaynaklı Zatürre

Sağlık hizmeti kaynaklı zatürre, uzun süreli bakım tesislerinde yaşayan veya böbrek diyaliz merkezleri de dahil olmak üzere polikliniklerde bakım alan kişilerde meydana gelen bakteriyel bir enfeksiyondur. Hastane kökenli zatürre gibi, sağlık hizmeti kaynaklı zatürre de antibiyotiklere daha dirençli bakterilerden biridir.

Aspirasyon Zatürre

Aspirasyon zatürre, akciğerinize yiyecek, içecek kaçtığında, kusma veya tükürük yutulduğunda oluşabilir. Beyin hasarı, yutma problemi veya aşırı alkol ya da uyuşturucu kullanımı gibi normal tıkaç refleksinizi bozan bir şey varsa aspirasyon daha olasıdır.

Risk faktörleri

Zatürre herkesi etkileyebilir. Ancak en yüksek risk altındaki iki yaş grubu:

• 2 yaş ve altındaki çocuklar
• 65 yaş ve üstü insanlar

Diğer risk faktörleri şunlardır:

• Hastanede yatmak. Hastane yoğun bakım ünitesindeyseniz, özellikle nefes almanıza yardımcı olan bir makinedeyseniz (ventilatör) daha fazla zatürre riski altındasınız demektir.
• Kronik hastalık. Astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı ( KOAH ) veya kalp hastalığınız varsa, zatürre olmanız daha olasıdır .
• Sigara içmek. Sigara içmek, vücudunuzun zatürreye neden olan bakteri ve virüslere karşı doğal korunmasına zarar verir.
• Zayıflamış veya bastırılmış bağışıklık sistemi. HIV / AIDS, organ nakli, kemoterapi veya uzun vadeli steroidler kullanan kişiler risk altındadırlar.

Komplikasyonlar

Tedavide bile, zatürreli bazı insanlar, özellikle de yüksek risk grubundakiler, aşağıdakileri de içeren komplikasyonlar yaşayabilir:

• Kan dolaşımındaki bakteriler (bakteriyemi). Akciğerlerinizden kana giren bakteriler, enfeksiyonu diğer organlara yayabilir ve potansiyel organ yetmezliğine neden olabilir.
• Nefes alma zorluğu. Zatürre şiddetli ise veya kronik altta yatan akciğer hastalıkları varsa, yeterli oksijenle nefes almada zorluk yaşayabilirsiniz. Hastanede kalmanız ve akciğeriniz iyileşirken bir solunum cihazı (ventilatör) kullanmanız gerekebilir.
• Akciğerlerin çevresinde sıvı birikimi (plevral efüzyon). Zatürre, ciğerleri ve göğüs boşluğunu (plevra) kaplayan doku tabakaları arasındaki ince boşlukta sıvı birikmesine neden olabilir. Sıvı enfekte olursa, onu bir göğüs borusundan boşaltması veya ameliyatla çıkarması gerekebilir.
• Akciğer apsesi. Eğer irinin akciğerdeki bir boşlukta oluşması halinde bir apse ortaya çıkar. Bir apse genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Bazen, irin alınması için uzun bir iğne veya apse içine yerleştirilmiş bir tüp ile cerrahi veya drenaj gerekebilir.

Önleme

Zatürreyi önlemek için:

• Aşı olun. Bazı zatürre türlerini ve gribi önlemek için aşılar mevcuttur. Bu aşıları almak için doktorunuzla konuşun. Aşılama kılavuzları zaman içerisinde değişmiştir, bu nedenle daha önce bir zatürre aşısı olduğunu hatırlasanız bile aşı durumunuzu doktorunuzla birlikte mutlaka gözden geçirin.
• Çocukların aşılandığından emin olun. Doktorlar, 2 yaşından küçük çocuklar ve özel olarak pnömokok hastalığı riski taşıyan 2 ila 5 yaş arası çocuklar için farklı bir zatürre aşısı önermektedir. Bir grup çocuk bakım merkezine katılan çocuklar da aşı yaptırmalıdır. Doktorlar ayrıca 6 aydan büyük çocuklar için grip aşısı önermektedir.
• İyi hijyen uygulayın. Kendinizi bazen zatürreye yol açan solunum yolu enfeksiyonlarına karşı korumak için ellerinizi düzenli olarak yıkayın veya alkol bazlı bir dezenfektan kullanın.
• Sigara içmeyin. Sigara içmek ciğerlerinizin solunum yolu enfeksiyonlarına karşı doğal korunmasına zarar verir.
• Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun. Yeterince uyuyun, düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı beslenin.

Kaynak : https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pneumonia/symptoms-causes/syc-20354204